Dema dawîn, dema hilweşîna Îslama siyasî û rêxistinên Îxwan Muslimîn bû, bi taybetî li Rojhilata Navîn ji Misir û Sûdanê û heta Tûnis û Mexribê. Pêşbînî hene ku ev hilweşîn wê bigihije hemêzkerê sereka ya vê şepelê anku Tirkiye. Çima Îslama siyasî hilweşiya? Di navbera hilweşîna li Rojhilata Navîn û geşbûna li Asyaya Navîn de têkiliyeke çawa heye?
ENKS ji destpêka şoreşa Rojava ve bi dijminan re dixebite û bi nirxên neteweyî yên gelê Kurd dilîze û ji dewleta Tirk û çeteyên wê yên li Efrîna dagirkirî re bûye palpişt.
15'ê Îlonê çeteyên DAIŞ'ê bi piştgiriya dewleta Tirk a dagirker êriş li ser bajarê Kobanê dan destpêkirin. Lê berxwedana ku li Kobanê hate raberkirin bû destpêka têkçûna DAIŞ û planên Tirkiyê. Ji ber vê yekê dewleta Tirk bi hemû rêbazan hewl dide tiştên ku DAIŞ'ê pêk neanye, pêk bîne.
Li gel sûc û aloziyên li herêmên dagirkirî, siyasetên dewleta Tirk a dagirker ên guhertina navên komên çete berdewam dikin. Çalakvanekî siyasî dibêje "Dewleta Tirk hewl de komên li bakurê Sûriyê tev li Heyet Terhrîr Şam bike û komeke leşkerî ya yekgirtî li tevahî herêmên ku dagirkirine ava bike."
Diyardeya xiyanetê ku di dîrokê de di nava gelek civakan de pêk hatiye, li Başûre Kurdistanê jî di xeta PDK'ê de pêk tê. Rêber Abdullah Ocalan têkildarî PDK’ê dibêje “Piştî salên 1990’î Kurdên ku bi Gladioyê re tev digerîn, li ser bingeha tesfiyekirina PKK’ê avakirina Dewleta Federal û Kurdan ji hesabên hegemon ne dûr e.”
Helwestên welatên Ewropayê li hemberî aloziya penaberên Efganistanê ji hev cuda bûn. Tê pêşbînkirin ku di pêşeroja nêz de alozî kûrtir bibe. Her wiha metirsî ji şantajên dewleta Tirk û hewldanên wê yên belavbûna li Ewrasyayê, hene.
Rêber Abdullah Ocalan di nirxandina xwe ya li ser şerên li Rojhilata Navîn de dibêje "Rastiyek heye, destnîşan dike ku li herêma Rojhilata Navîn şerekî cîhanê yê sêyemîn heye. Lê ev şer bi taybetmendiyên xwe yên leşkerî û siyaseta klasîk, cuda ye."
Dewleta Tirk dagirkirina xaka Sûriyê di Tebaxa 2016'an de ji bajarê Cerablusê dest pê kir. Paşê bajarên din dagir kirin û hewl dide qada dgirkeriya xwe berfireh bike. Çawa Enqere helwesta navneteweyî û sûrî bi kar anîn da ku berjewendiyên xwe pêk bîne û dê çawa sînorek ji zêdegaviyên wê re were dayîn?
Piştî 20 salan Tevgera Talîban careke din dest datîne ser Efganistanê. Şîrovekarê siyasî û lêkolînerê têkiliyên navneteweyî Tariq Wehî diyar kir ku desteserkirina desthilata Efganistanê ji aliyê Talîbanan ve ne derbeyeke bû, lê şanoyeke ku plana wê li Dewhayê hatibû kirin.
