Dewleta Tirk a dagirker û çeteyên wê li Efrînê di nava du salan de zêdetirî 534 sivîl qetil kirin û zêdetirî 670 sivîl ku jê 300 zarok in, birîndar kirin. Her wiha 3 hezar û 300 sivîl revandine ku çarenûsa wan ne diyar e. Dîsa li dijî xweza û deverên dîrokî jî binpêkirin didomin.
Osmaniyan li dijî gelê Lîbyayê komkujiyên hovane pêk anîn ku heta niha di bîra gelê Lîbyayê de zindî ye. Erdogan ji destpêka şoreşa Lîbyayê ve di sala 2011‘an de bi rêya komên tundraw hewl da serdema pîşeyên xwe yên xwînmêj vegerîne, lê wekî li Sûriyê bi binket li dê Lîbyayê jî têk biçe.
Piştî kuştina Qasim Suleymanî, berê herkesî li baregehên Amerîkayê yên li Rojhilata Navîn e. Bi taybet ên li Iraqê û Kendavê.
Li Sûriyê ku dergûşa mirovahiyê ye, şerê navxweyî di sala 9’emîn de berdewam dike. Ji ber şer; mîrateya mirovî û şaristaniyan a hevpar û warên dîrokî derbeyên mezin xwarin û dixwin.
Piştî ku rêveberiya Donald Trump hate ser kar, Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê (DYA) li Rojhilata Navîn polîtîkaya xwe guherand û di van rojên dawîn de jî li Iraqê gavên tund diavêje. DYA, êdî Heşd El-Şebî dike hedef ku heta du sê sal bere jî li dijî DAIŞ’ê pê re tev digeriya.
Idlib ku li Bakur û Rojavayê Sûriyê ye, di navbera Heleb, Hema, Laziqiyê de cih digire. Bajarê Idlibê piştî komên çete yên çekdar lê bi cih bûn, bûye hişkegirêya Sûriyê.
Şaredariya Gel a Reqayê ji destpêka avabûna bajêr ve bi armanca jinûveavakirina Reqayê hewl dide rewşa xizmetguzarî ya herêmê bi rêya planên ku amade dike pêş bixe.
Dewleta Tirk a dagirker hewl dide bi rêya rêxistinên wek Selefî û Ixwan polîtîkayên Osmaniya Nû li Rojhilata Navîn bixe meriyetê. Vê carê jî bi senaryoyek bi xwîn berê xwe daye Libyayê.
Lîbya, li gel aliyê stratejîk, bi çavkaniyên binerd jî welatekî dewlemend e. Lîbya ku li navenda erdnîgariya Afrîkaya Bakur cih digire, navê xwe ji peyva “lebû”, ya îro wek "berberî" tê nasîn û ji niştecihên Misrê yên antîk digire.
Di sala 2019’an de li Rojava, Bakur û Rojhilatê Sûriyê bi tevahî merheleyeke têkoşînê ya tijî serkeftin û berxwedanê li hember DAIŞ, dewleta Tirk a dagirker û çeteyê wê pêk hat. Li rexê jî gerên dîplomatîk ên girîng di hundir û derve de bi armanca danasîna projeya nîştimanî ji gelên herêmê û cîhanê re pêk hatin.
Li Rojhilata Navîn şerê cîhanê yê sêyemîn ku navenda xwe Sûriye ye. Gelê Kurd pergala xwe ya azadîxwaz û demokratîk li her qadê de pêş xistine, ji bo gelên ku li Sûriyê dijîn modêleke rizgariyê datînin.
Ji nîvê sedsala 20’an û pê de, zanebûna Kurdan a xweparastinê hîn birêxistinkirî û bi hêz li derdora rêxistinkirinên partiyan dest pê kir.
